Арал теңізінің тартылуы – ХХ ғасырдың ең ірі экологиялық апаттарының бірі. Дегенмен, Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін Солтүстік Аралды (Кіші Арал) қалпына келтіру бойынша маңызды қадамдар жасалды. Қазіргі таңда бұл өңірдің экологиялық, әлеуметтік және экономикалық жағдайы айтарлықтай жақсарып келеді.

Солтүстік Аралды қайта жандандырудың басты жетістіктерінің бірі – 2005 жылы салынған Көкарал бөгеті. Бұл бөгет теңіздің солтүстік бөлігін оңтүстігінен бөліп, судың жиналуына мүмкіндік берді. Жобаның нәтижесінде теңіз деңгейі 12 метрге көтеріліп, су тұздылығы төмендей бастады. Бұл балықтардың қайта оралуына және жергілікті экожүйенің қалпына келуіне ықпал етті.

Судың қайта келуімен бірге Арал өңіріндегі өсімдіктер мен жануарлар әлемі де жанданды. Бұрын жойылып кетудің алдында тұрған балық түрлері қайта пайда болып, балық аулау кәсібі дамып келеді. Су көлемінің артуы ауадағы тұзды шаңның азаюына да әсер етіп, аймақтағы климаттық жағдайды жақсартты.
Солтүстік Аралды қалпына келтіру – тек экологиялық емес, сонымен қатар экономикалық тұрғыдан да маңызды жоба. Балық шаруашылығы қайта жанданып, жергілікті тұрғындар үшін жаңа жұмыс орындары пайда болды. Қазір аймақта жылына 8 мың тоннадан астам балық ауланып, оның бір бөлігі шетелге экспортталады.
Сондай-ақ, теңіз маңындағы ауылдарда инфрақұрылым жақсарып, тұрғындардың өмір сүру деңгейі жоғарылады. Бұл – Қазақстан Үкіметінің, халықаралық ұйымдардың және жергілікті халықтың бірлескен күш-жігерінің айқын нәтижесі.

Солтүстік Аралды қалпына келтіру жобасы әлемдік қауымдастық тарапынан жоғары бағаланып отыр. Қазақстанның бұл бастамасы экологиялық апаттарды еңсерудің нақты үлгісі ретінде қарастырылады. БҰҰ, Дүниежүзілік банк және басқа да халықаралық ұйымдар бұл жобаны қолдап, қаржылай көмек көрсетуде.

Солтүстік Аралды толық қалпына келтіру – ұзақ мерзімді міндет. Қазіргі таңда жаңа жобалар қарастырылып, теңіз деңгейін одан әрі көтеру және экожүйені тұрақтандыру бағытында ғылыми зерттеулер жүргізілуде. Қазақстан Үкіметі бұл аймақтың дамуын жалғастырып, экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін түрлі шаралар қабылдауда.

Солтүстік Аралды қалпына келтіру – табиғат пен адамзат арасындағы үйлесімділікті сақтаудың жарқын үлгісі. Бұл тек Қазақстан үшін ғана емес, бүкіл әлем үшін маңызды экологиялық жетістік. Табиғатты қорғау мен тұрақты даму жолында жасалған қадамдар келешек ұрпаққа қалдырылатын баға жетпес мұра болмақ.

Мадина Қайратқызы,

"Koksu jastary" филиалынының психологі.